Thursday, January 10, 2008

Ang Pag-aasawa sa Islam
by: Ali Janaban

Alhamdullillah hamdankathiran kama’amar, Ashadu anla Illaha Illallah wahdahulaa sharikala Wa ashshadu anna Muhammadan Abduhu wa Rasuluh.Wa ala’alihi wa ass’haabihi ajmain waman da’a bida‘a watihi wa tamassaka Bisunnatihi illa yaummideen.

Ang lahat ng pagpupuri at pasasalamat ay tanging sa Allah lamang, Gaya ng pag-uutos niyang pag-pupuri, akoy sumasaksi na walang ibang Dios na karapatdapat sambahin maliban sa Allah lamang. Nanag-iisa at walang katambal, At si Muhammad ay kanyang alipin at sugo. Naway ang kapayapaan at pagpapala ay mapasa kay propeta Muhammad sa kanyang pamilya at kasamahan at taga sunod hanggang sa huling Araw.

Lumikha ang Allah ng lalaki at babae upang magsama, magmahalan ang bawat isa at sa kanilay sumibol muli ang panibagong nilalang at namuhay ng payapat tahimik sa kautusan ng Allah at sa pamamaraang naaayon sa ipinadala o sinugo niyang propeta. Ang Allah ay nagwika sa Qur'an 30:21

WAMIN AYATIHI ANKALAQA LAKUMMIN ANFUSIKUM AZWAJAN LITASKUNU
ILAYHA WAJA'ALA BAYNAKUM MAWADDATAN WARAHMATAN INNAFI DHALIKA LA'AYATIN LIQAWMIN YATAFAKKARUN. Q. 30:21

At ang ilan sa kanyang mga tanda ay ito. Siya ay lumikha sa inyo ng kapariha na kabilang sa inyo. Upang mamuhay sa kanila ng tahimik at pinagkalooban niya ang inyong mga puso ng biyaya at awa. Walang alinlangan itoy tanda sa mga may pang-unawa.

At sa isa pang talata : Q.16:72

WA'ALLAHU JA'ALALAKUMMIN ANFUSIKUM AZWAJAN WA JA'ALALAKUM MIN AZWAJIKUM BANII'NA WA HAFADATAN WA RAZAQAKUMMIN THAYYI BATHI AFABILBATIL YU'MINUNA WA BI'NIMATILLAHI HUMYAKFURUUN.

At pinagkalooban kayo ng Allah ng asawa na inyong kauri at pinagkalooban kayo mula sa inyong mga asawa ng mga anak na lalaki at babae, mga apo at ginawaran, tinustusan niya ng maayos.

Napakarami ding mga hadith ang nagpapatotoo sa kahalagahan ng pag-aasawa sa Islam. Ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagsabi, ayon sa pag-kakasalin ay ganito

"Walang pag-papawalang bahala sa Islam."

Ang Celibacy "o ang hindi pag-aasawa ay hindi itinuturing na kabutihan sa Islam o isang gawain upang mapalapit sa Allah, tulad ng gawain ng mga pari sa kristianismo, budismo at judismo atb, hindi nag-sisipag-asawa.

Ang propeta (s.a.w.) ay nagsabi: Sinuman sa inyo ang may kakayahang mag-asawa ay nararapat na mag-asawa, sapagkat iyon ay makakatulong sa kanya na ibaba ang paningin at mabantayan o mapag-ingatan ang kanyang kapurihan.

"Ang pag-kamayumi 0 pagiging mahinhin ay bahagi ng pananampalataya"

Upang matamo ang mga bagay na ito na kinakailangan sa pananampalataya ng isang tao, itinalaga ang pag-aasawa. Ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagsabi, ayon sa pag-kakasalin: "Ang pag-aasawa ay aking tradisyon, sino man ang umiwas dito o magtakwil dito ay hindi kabilang sa akin." Ang propeta (s.a.w.) ay nag-utos na mag-asawa sa lalong madaling panahon. Ang pamilya ang pinaka- ubod o sintro ng lipunan at tanging sa pag-aasawa lamang maisasakatuparan ang ganitong intitusyon o gawain. Ang pang-labas na ugnayan ay mahigpit na ipinagbabawal at kinasusuklaman.

Huwag lumapit sa pakikipagtalik sa hindi mo asawa. sapagkat itoy kahiya-hiya at masamang gawaing nag-bibigay daan sa ibang masamang gawain.

Q. 17:32
"WALA TAQRABUZZINA INNAHU KANA FAHISHATAN WASA' A SABIL"

Makatuwiran lamang na magtalaga sa Islam ng mga alituntunin at batas sa pamilya upang maisaayos ng ganap ang pag-papatakbo ng pamilya. Upang matamo ang kapayapaan, pagmamahalan, siguridad at marami pang ibang kapakinabangan.

Ang mga bagay na kinakailangan upang matamo ang pinakalayunin ng pag-aasawa: Itoy isang uri ng pag-samba sa Allah. Pag-samba dahil itoy hindi lamang upang maibsan ang pagnanasang sexual sa legal na pamamaraan, ngunit itoy itinalagarin upang makamit o magkaroon ng katiwasayan, pagkamakatotohanan at katapatan sa sarili ng bawat isa. Ano mang uri nang pakikipagkasundo. Ang kunsipto ng Ibada o pagsamba ay napakalawak bawat mabuting gawa, paglilingkod sa sangkata-uhan, mahusay na gawain, pagsusumikap at kahit na isang mabuting salita ay bahagi ng pagsamba ng isang Muslim, kung ang bawat mag-asawa ay isagawa ang ganitong mga bagay, magkagayon ay madali nilang matotonan at magampanan ang pinakalayunin ng pag-aasawa sa Islam. Madali silang magparaya sa bawat isa, mamahalin nila ang Allah (s.w.t.) sa kanilang mga sarili at malalagpasan nilang lahat ang lahat ng kanilang pasanin sa buhay, problema at pag-subok.

Ang pangalawang layunin ng pag-aasawa ay upang tugunan ang pangangailangan ng lahi. Ang mga anak ang magsasakatuparan ng pagkakaroon ng ina at ama. Ang Islam ay nagbibigay ng daan sa makabuluhang pangangalaga ng anak o pamilya. Ang magkaroon ng anak at pabayaan sila ay krimen na maituturing sa lipunan, maging sa mismong mga anak at maging sa mismong magulang. Hindi naturoan ng husto sa pamamaraang Islamiko at lumaki sa pangangalaga ng iba at lalaki na may pag-uugaling labas sa katuroang Islamiko at magiging isa sa mga balakid sa lipunan na maaaring magtatapos o hahantongan ay krimen, kuraption at kabuktutan. Ang ganitong uri ng bata ay mahihirapang matagpuan ang sarili niyang pagkatao. Sa kawalan ng pangangalaga ng pamilya at pagkawalang gabay Islamiko. Paano natin maisasaisip at maisasakatuparan ang reyalesasyon o pagiging makatotohanan ng isang Muslim na may kaloobang matuwid at makatotohanang tao?

Ang Islam ay malinaw na nagkaloob at nagtalaga ng mga gawain at alituntunin sa mga magulang para sa kanilang mga angkan. Ang mga magulang ang siyang responsable sa edukasyon at pagpapanatili ng mga anak. Kapalit nito kinakailangang maging masunurin naman ang mga anak at siyang mangangalaga sa kanila kapag sila ay nagsitanda na. Kapwa magulang at anak ay may nakatalagang bahagi ng kanyang yaman at ari-arian, maliwanag na nasusulat sa Qur'an. Wala ni isa man sa kanila ang pag-kakaitan ng nasabing yaman at ari-arian. Itoy isa lamang bahagi ng mahaba at malawak na talakayin ng pag-aasawa at pagpapamilya sa Islam. Ang mahalaga rito ay ang magandang ugnayan ng mag-asawa. Ang pag-sasakatuparan ng kani-kanilang pagnanasa at tungkulin sa bawat isa.

Ang Islam ay hindi nagtatapos sa mga alituntuning ito, tulad ng pahinga, pagmamahal, awa, kapayapaan sa pamilya at iba pa,bagkus ipinapakita nito ang orihinal na konsepto ng pamilya, sa pagpapaliwanag ng mga gawain at alituntunin. Resposibilidad at obligasyon ng lalaki at babae o nang mag-asawa sa pamamaraan na naaayon sa kani-kanilang mga katangian katauhan at kasarian.

Ang lalaki dahil sa kanyang kakayahan ay nakatalaga sa pag-papanatili ng protiksiyon pakikipag-ugnayan o pakikipagkasundo sa panlabas na suliranin at gawain ng pamilya at siyang namumuno sa pamilya.

Ang babae naman ang siyang may obligasyon at katiwala sa pangangalaga at pagbabantay sa mga bata, taga ayos ng bahay at siyang taga likha ng mahusay at ganap na pagmamahalan sa loob ng bahay.

Sa Islamikong panlipunan ang mga kababaihan ay inaasahang magtrabaho upang kumita ng pera, kahit na nga ang wala pang asawa, dibursiyada at balo ay pananagutan ng batas na siyang nagkakaloob ng pagkakakitaan nila na siya ring tutulong sa kanila upang mamuhay ng masagana at maayos na buhay. Ang trabaho at pangangalakal ay hindi ipinagbabawal ng Shariah sa babae, ngunit kinakailangang nasa estado, lagi siyang nasa pagkamayumi at may pahintulot ng asawa. Hindi nila kinakailangang gawin ang mga trabahong iyon, maliban lamang kung mayroong patunay na kinakailangan sila sa ganoong mga gawain tulad ng pangkaraniwang ginagawa ng kababaihan, subalit kinakailangan din na kapag siya'y nagtrabaho itoy hindi nakakaapikto ng lubos sa mga bata at pamilya, sapagkat kapag ang babae ay ikinasal, siya ay pumapayag na gampanan ang kanyang alituntunin sa Islamikong pagpapamilya.

Ganyan ang babae bukod sa kanyang alituntunin, binigyan din sila ng mga karapatan tulad ng mga lalaki at kapag may mga sariling ari-arian at hangad nilang ilagay sa negosyo, itoy malaya niyang gawin kahit na walang pahintulot ng asawa, ngunit itoy kinakailangan tulad ng nabanggit kanina ay hindi makakaapikto sa matiwasay na pag-sasama ng pamilya lalo na sa pangalaga ng mga bata at kinakailangan sa negusyong hindi ipinagbabawal at salungat sa katuruan ng Islam.


Magkagayon ang pag-aasawa ay malawak na tumutukoy sa…

1. Paraan ng pagpapakuntento sa emusyon at pag-nanasang seksuwal.
2. Nagpapabawas tension.
3. Kaparaanang legal para sa pagpapalaganap ng lahi.
4. Bagay na panlipunan o kaparaanang panlipunan.
5. Daan tungo sa pagsasama-sama ang pag-tutulongan ng pamilya at habang buhayna pag-sasama.
6. Gawaing may pagkatakot.
7. Isang uri ng pagsamba sa Allah at pag-sunod sa mga batas na iniatas Niya sa kanyang Sugo at Mensahero.

Ang paliwanag at layunin ng lahat ng ito ay lubhang malawak at nagpapakita ng maraming pananaw sa pag-papatakbo ng pamilya. Sa ating tinalakay naging maliwanag, na ang Islam ay hindi nag-papahintulot sa 'celibacy' o di pag-aasawa at nag-uutos o naghihikayat sa mga Muslim na mag-asawa. Ang layunin ng pag-aasawa sa Islam na ating nakita ay hindi lamang sa pagnanasa ng katawan o seksuwal, bagkus upang maitaguyod ang isang institution na kung saan ang kapwa babae at lalaki ay napapangalagaan nila ang kanilang mga sarili sa mga malalaswa at mahahalay na bagay at ganoon din upang mapanatili ang lahi ng tao sa mundo at maibsan ang pagnanasang seksuwal sa elegal na pamamaraan. Ang tamang pamamaraan ay nag-bibigay saya at matiwasay na pamumuhay. Kanino mga ba kinakailangan at nagiging obligado ang pagaasawa?

Ayon sa maingat na pag-aaral sa mga alituntunin sa Qur'an at Hadith ng propeta Muhammad (s.a.w.) ang pag-aasawa ay Wajib o kinakailangan sa isang lalaki na may-roong kakayanan na mag-bigay ng 'Mahr' at kayang magpanatili ng asawa at mga anak at siya'y malusog at natatakot na kapag hindi nag-asawa ay makagawa ng 'zina' o pakiki-apid. Subalit ito naman ang mahigpit na ipinapayo sa mga kalalakihan na may lubos na kakayahang pigilan ang pag-nanasang sekswal at kayang maiwasan ang mga udyok ni satanas, sa tukso na umiwas sa pag-aasawa na ang tanging layunin lamang ay magkaroon ng anak.

Ito ay kanais-nais naman doon sa mga taong may ganap na kakayahang pigilan ang pagnanasang sekswal na walang hangad na mag-karoon ng anak at umiwas sa pananagutan sa asawa. Dahil nadarama niya sa kanyang sarili na ang hindi pag-aasawa ay hindi rin makapag-lalayo sa kanya sa pag-samba at paniniwala sa Allah.

Ang mga 'school of thought' naman o 'madhab' ay hindi magkakatulad sa mga kundisyon, tulad halimbawa na ang 'maliki school of thought' ay nagsabi na ang pag-aasawa ay 'wajib' Fard o obligatory sa isang Muslim ang mag-asawa kahit na siya ay walang paraan na makakuha ng pag-kakakitaan basta sakop niya ang tatlong kundisyong ito.

1. Na kapag hindi siya nakapag-asawa ay maaari siyang makagawa ng 'Zina'.
2. Kung hindi niya kayang mag-ayuno para mapigilan ang kanyang pagnanasa o kaya niyang mag-ayuno mgunit ang pag-aayuno ay hindi paraan upang makaiwas siya sa panga-ngalunya
3. Hindi siya makatagpo kahit na isang aliping babae o mahirap na babae upang mapangasawa.

Ngunit sa kabila nito maraming mga husgado ang hindi sumasang-ayon dito bagkos nagsabi na kapag hindi siya makakuha ng legal na trabaho, kinakailangang huwag muna siyang mag-asawa. Kapag siyay nag-asawa na walang pag-asa at paraan upang makakuha ng pagkain sa legal na paraan, maari siyang magnakaw, magkagayon siya'y makaiwas sa isang bagay na ipinagbabawal sa pamamagitan ng pag-aasawa. Bunga nito ay magiging biktima at mahuhulog sa isa pang panibagong kasalanan, tulad ng pag-nanakaw.

Ang 'hanifiya' naman ay nagsaalang-alang na ang pag-aasawa ay kinakailangang may apat na kondisyon.
1. Kapag ang tao ay nakasisiguro na siya'y makagagawa ng Zina kung hindi siya makapag-aasawa.
2. Kapag siya'y di makapag-ayuno o kahit na siya'y nakakapag-ayuno ngunit hindi paparin ito daan upang maiwasan ang 'Zina'.
3. Kung hindi siya makatagpo kahit na aliping babae upang mapangasawa.
4. Kung maykakayanan siyang makapagbigay ng 'Mahr' at may kakayanan siyang magtrabaho sa marangal na pamamaraan, subalit kung hindi siya makakita ng kabuhayang Legal magkagayon ang pag-aasawa ay hindi obligado sa kanya.

Ganon paman ang pag-aasawa ay 'Haram' o ipinagbabawal doon sa mga taong walang kakayanang magpanatili at sumuporta ng asawa at mga anak o kaya'y may karamdaman na maaaring magdulot ng masama na makaka-apekto sa asawa at anak.
Hindi naman kanais-nais doon sa mga taong walang pag-nanasang seksuwal o walang pag-mamahal sa mga anak o maaaring siya'y nakasisiguro sa kanyang sarili na kapag nag-asawa ay manghihina o mababawasan at bababa ang kanyang pananampalataya. Ang propeta Muhammad ay naghihikayat at nag-uutos sa kanyang mga taga- sunod na mag-asawa sapagkat siyay mayroong katiyakan sa mga pananaw at layunin ng pag-aasawa na ito'y maisakatuparan. May Hadith na nagsasabi…
Iniulat ni Anas na ang mensahero ng Allah ay nagsabi. "Kapag ang isang tao ay nag-asawa kanyang nagampanan ang kalahati ng pananampalataya "Deen" kayat katakutan niya ang Allah sa natitirang kalahating bahagi. Itinuring ng propeta Muhammad (s.a.w.) na kalahati ng pananampalataya ang pag-aasawa. Sapagkat sa pamamagitan nito ay maiiwas nito ang isang tao sa pagiging masilan, pakikiaped, pangangalunya, homoseksuwal, at sa maraming napakasamang mga bagay na naghahatid sa tao sa kasalanan, tulad halimbawa ng paninirang puri, pakikipag-away, kremin, pagkawala ng ari-arian, at panghuli ay ang kawalan ng pagkakabuklod –buklod at pagsasama ng pamilya.
Sa isa namang hadith ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagsabi na ang pinakamahusay na makakamit ng isang Muslim pagkatapos ng pagkakaroon ng 'taqwa' ay ang pagkakaroon ng isang mabuti at masunuring asawa. Ini-ulat ni Abu Imamah na ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagsabi: Pagkatapos ng pagkatakot sa Allah (s.w.t.) at pagkamatuwid, ang mananampalataya ay wala ng iba pang kukunin sa kanyang sarili maliban sa isang matuwid na asawa na sumusunod o tumatalima sa kanya kapag kanyang inutusan. Nalulugod siya kapag nakikita niya siya. Makatotohanan ang babae sa kanyang sarili at mabilis na tumatalima sa mga bagay na pinag-uutos sa kanya (hindi haram) at makatotohanan ganon din sa ari-arian ng kanyang asawa na pinangangalagaan nito kapag wala siya.
Ang propeta Muhahammad (s.a.w.) ay nag-bibigay diin sa makatotohanan, pagkamatuwid, pagkabanal,at pagkamatapat bilang pangunahing batayan na pagpipilian sa pagkuha ng kapareha. "Sino man ang nag-asawa" sabi ng propeta (s.a.w.) dahil lamang sa kanyang kapangyarihan at katayuan, dadag-dagan lamang lalo ng Allah ang kanyang kahihiyan. At sino man ang nag-asawa ng dahil sa kanyang yaman, dadagdagan lamang ng Allah ang kanyang kahirapan. Ngunit sino man ang mag-asawa upang pigilan ang kanyang paningin, upang maging maingat, nag-tatrato, tumuturing, tumatangkilik sa kanyang pamilya ng may kabaitan. Pagkakalooban siya ng Allah ng biyaya na katulad ng biyaya na tinatanggap ng kanyang kapwa. Magkagayon ang pagkamatuwid, pagkabanal, pagkamatuwid, pagkamatapat ang siyang pangunahing kinakailangan sa pag-aasawa.
Ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagsabi na may tatlong uri ng tao ang totolongan ng Allah.
1. Ang taong naghahangad na maging Malaya sa pag-kaalipin.
2. Siya na nag-asawa sa layunin na mapag-ingatan ang puri.
3 .Siya na nakikipaglaban ng dahil sa Allah (jihad).

Sa pagpili naman ng mapapangasawa ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagrekomenda na kinakailangan na makita ng lalaki ang kanyang mapapangasawa, dahil baka may mga bagay na maging balakid kapwa sa kanila, pagkatapos ng kasal kung hindi ito malaman agad ng bawat isa (tulad ng mga halimbawa) Ang lalaki ay hindi dapat tumingin ng may pag-nanasa sa kanyang mapapangasawa, bagkus tumingin ng maypag-iingat at pag-uusisa sa sarili. Sa mukha at kamay tumingin upang magkaroon ng sapat na Ideya sa kanyang pagkatao at ganda.

Kung nais niyang lubus na makatiyak maaaring magsugo siya ng isang babae upang magtanong at umusisa sa kanyang mapapangasawa, upang sa pamamagitan nito ay maisalarawan sa kanya kung anong tipo ng babae siya, magkagayon ang babae ay pinapayagan din tumingin sa lalaking nag-aalay sa kanya ng kasal o kanyang mapapangasawa na may layunin ding katulad ng nabanggit at laging nasa-isip ang talata na nasasaad sa Qur'an 24:30…
Qul lilmuminina yaguddumin absarihim wayahfadhuu furuujahum dalika azkalahum innalaha khabirum bima yasna-uun. Qur'an 24:30
Sabihin mo (ya Muhammad) sa mga naniniwalang mga kalalakihan ibaba ang kanilang paningin, at protetahan ang kanilang masilang bahagi ng katawan. Yan ay dalisay para sa inyo. Katotohanan ang Allah (s.w.t.) ang nakababated ng lahat na inyong ginawa. Alinsunod dito walang kaparaanan na ang lalaki at babae na ikakasal o nag-aalay sa bawat isa ng kasal na pinapayagang mamalagi sa isang kwarto na dalawa lamang sila. Sapagkat ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagsabi: 'Kapag-iniwan ninyo ang isang babae at lalaki sa isang kwarto laging may pumapangatlo, at iyon ay si Satanas.
Walang puwang ang ligawan sa Islam na katulad ng kina-ugalian o kinasanayan ng mga taga kanluranin na lalabas, magkikita at magsasama ayon sa kanila, upang lubos daw na makilala ang bawat isa at kanilang mga sari-sarili. Itoy isang malaking pagkakamali dahil bunga nito ay lalong dumarami ang mga balakid sa lipunan, tulad ng pagsisinungaling, pagpapakitang tao, at lalong-lalo na ang pusibilidad na maisagawa ang napakabigat na kasalanan. Ang pakikipagtalik na ang nagiging resulta, ay kawalan ng katarungan at proteksiyon sa mga kababaihan at sa kanilang magiging mga Anak. Kapalit nito ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagpahintulot sa mga kalalakihan na makita ang kanilang mapapamgasawa upang makasiguro. Iniulat na si Mughirah ibn Shubah ay nag-alay ng kasal sa isang babae,ang propeta (s.a.w.) ay nagtanong sa kanya, na ito ba ay nakita na niya? at siyay sumagot na. Kanyang ini-utos na tingnan ang kanyang mapapangasawa sapagkat itoy nagdudulot ng matinding pagmamahal at magbubuklod sa kanila. Dahil ang kasal sa Islam ay isang kontrata na isasakatuparan lamang sa kagustuhan ng magkabilang panig. Kinakailangan na mabigyan nila ng kasiyahan at kaluguran ang kanilang mga sarili sa tingin at pag-iimbistiga ng magkabilang panig. Ang pahintulot at pagsang-ayon ng bawat isa ay kinakailangan sa kasal.
At huwag silang pigilan na pakasalan ang kanilang ibig mapangasawa kung ang bawat isa ay sang-ayon sa kanilang mga sarili sa paraang pinahihintulotan. Ang pagpili ng mapa-ngangasawang Muslim na babae ay nararapat lamang na nasa kalagayan ng kapangyarihan ng 'Ijbar' na ipinagkaloob sa Ama o nangangalaga sa babae. Ito ay siguridad o pag-iingat sa lugar ng babae na nasa kanyang kakulangan sa kaalaman, kung ang kanyang mapapangasawang lalaki ay masama ang pag-uugali o di kaya'y walang mahusay na pagkakakitaan, maaari niyang pigilin ang kasal at humanap siya ng ibang nararapat na lalake na siyang nararapat sa anak o pinangangalagaang babae o pinangangalagaan niyang mapapangasawa.

Ang pag-aasawa sa katunayan ay isang 'mithaq' ibigsabihin isang taimtim na pangako o kasunduan sa pagitan ng asawang babae at lalake. Kinakailangang sila'y magkasundo sa paraang pinahihintulotan. Dahil walang masasabing kasunduan maliban lamang kung kapwa pumayag ang magkabilang panig. Ang propeta Muhammad (s.a.w.) ay nag-sabi:
'Ang balo at ang hiniwalayan ay hindi pweding ikasal hanggat wala siyang utos na italaga. At ang mga berhin ay hindi ikakasal hanggat hindi siya pumapayag' (wali) ang batas sa pag-aasawa ay isinaayos ng maigi ng shariah nang sa gayon itoy lubos na makatulong sa pagtataguyod ng huwarang Ummah o pamayanan. Sa katapusan nito ang banal na Qur'an at ang Sunna ay nagkaloob ng ipinagbabawal na antas sa kasal na kung saan ito ay nahahati sa dalawang katigurya.

1. Ang pang permanenting antas
2. Ang pangsamantalang pag-antala
Ang permanenting antas ay matatagpuan natin sa Suraul Nisa Q. 4:22,24
Bawal maging asawa ang mga sumusunod:

1. Ina
2. Hindi niya ina, subalit asawa ng kanyang ama (step mother) noong panahon ng walang kaalaman 'jahiliya' ang panganay na anak o kapated na lalaki ay mamanahin
ng binata ang pangalawang asawa ng ama at magiging asawa. Ang ganitong kaugalian ay sinusunod pa sa kasalukuyan sa Yorubaland Nigeria na kung saan ang panganay ay minamana ang pinakabatang asawa ng ama.
3. Ang Lola (kasama ang lola sa panig ng ama at nanay ng nanay niya).
4. Anak (kasama ang apo sa panig ng anak na babae at lalaki
5. Kapatid na babae (kasama ang kapatid na buo sa ina o ama)
6. Kapatid na babae ng Ama o mga tiyahin
7. Kapatid na babae ng Ina o mga tiyahin
8. Ang pamangkin sa kapatid na lalaki o babae
9. Ina ng iba na nagpasuso sa kanya
10. Ang kapatid na babae ng Ina ng iba na nagpasuso sa kanya
11. Ang anak na babae ng Ina ng iba na nagpasuso sa kanya
12. Ang biyanan na babae
13. Anak sa iba ng asawa o step daughter, ngunit kinakailangan ang anak na isa lang ng babae at ang kasal ay naisakatuparan at silay nagsama, ngunit kung ito'y hindi naisagawa, magkagayon walang pagbabawal.
14. Ang asawa ng mga anak na lalaki ( Hindi kasama dito ang asawa ng mga lalaki na itinuturing na ampon )

Pansamantalang Pagbabawal:

Ang pansamantalang pagbabawal ay yaong mga bagay na maaaring mawala ang pagbabawal dahil sa mga sumusunod na kadahilanan:
1. Hindi pweding maging asawa ng lalaki ang dalawang magkapated na sabay. Natatanggal ang pagbabawal kung ang kapated ng babae na siyang asawa ng lalaki ay namatay o hiniwalayan ng lalaki

2. Hindi pweding pakasalan ang kasal ng babae ngunit nawawala ang pagbabawal kapag ang kasal ay napalang bisa subalit kailangan sa legal na paraan.o di kayay namatay ang asawa kasunod ang pagkatapos ng iddah. Sa Hiwalay 3 months, sa balo 4 months & 10 days
3. Hindi pweding mag-asawa ng higit sa apat ngunit ang pagbabawal ay nawawala kapag ang isa sa mga asawa ay namatay o hiniwalayan.
4. Hindi pweding pakasalan ang mga babaing nagsasagawa ng iddah ngunit nawawala ang pagbabawal kung natapos na ang iddah 'waiting period' Q:2:235

Ngunit huwag makipagkasundo sa kanila ng lihim maliban lamang sa pinahihintulotan o makipagkasundo ng kasal sa kanila hanggat hindi natatapos ang Iddah.

Nangunguhulogan na hindi pweding mag-alay ng kasal sa babaing nagsasagawa ng Iddah ngunit pweding magsabi ng salitang "Hangad kong makatagpo ng isang babae na may mabuting pag-uugali. Sa babaing namatayan ng asawa o sa dibursiyada at wala ng paraan na maging asawa pang muli maliban na lamang kung siyay mag-asawa ulit ng iba makatikim at muling hiwalayan sakapalang muling mapapakasalan.

Sa kabila nito pinagbabawal sa lalaki na mag-alay ng kasal sa babae na nag-sasagawa ng Iddah ng hiwalay na kung saan ang pagbawi ng salita na hiwalay ay magiging daan upang muling mag-sama.

Kahit na ang pagsabi ng "hangad kong makatagpo ng isang babaing may mabuting pag-uugali" ay pinagbabawal sapagkat maaaring dahilan ito ng lalong di pagkakasundo ng magkabilang panig at gayon din itinuturing parin ang babae na legal na asawa, sapagkat hindi pa natatapos ang proseso ng pag-hihiwalaw.
Ang kaso ng dalawang manliligaw o magkaribal, Ang propeta Muhammad ay hindi sumasang-ayon dito sapagkat itoy lumilikha ng paligsahan at pagkapoot sa kapwa magkapatid na Muslim,
Siya ay nagsabi:

Ang mananampalataya ay kapatid ng kapwa mananampalataya, magkagayon hindi pinahihintulutan sa kanya na kalakalin ang kinakalakal ng kapatid na Muslim o mag-alay ng kasal doon sa inaalayan ng kasal ng kapatid na Muslim hanggat kusang loob na umatras ang unang nag-alay ng kasal. Ang tagapangalaga ay may kakayahan sa Ijbar (tulad ng tinalakay sa nakalipas) sa ibat-ibang Aspeto at lagi nating tatandaan na pinakamahusay na patnubay ay ang Qur'an at ang pamamaraan ng Propeta Muhammad s.a.w.
Sabi ng Allah s.w.t. "WA MA'ATAKUMMURASULU FAKUDUHU WAMA NAHAKUM 'ANHU FANTAHU WATAQULLAHA INNALLAHA SHADIDUL IQAB"
Q.59:7 At ano man ang pinagkaloob sa inyo ng propeta, tanggapin ninyo ito at kung ano man ang ipinagbabawal niya sa inyo ay layuan ninyo at katakutan ninyo ang Allah s.w.t. katotohanan Siya ay mabigat magparusa. Sa Allah ang patnubay.

Lagi nating alalahanin na hindi tayo patungo sa pagkabata patungo tayo sa distinasyon na kung saan ay naitalaga na 'kamatayan' subalit itoy hindi kinatatakotanItoy pinaghahandaan. Kaya naman sa bawat pasiya at desisyon sa buhay ang may katawan ang mananagot sa ano mang kanyang ginawa at katotohanan sa Allah s.w.t. tayo magbabalik. Pagsubok sa atin ang pag-aasawa at itoy kalahati ng pananampalataya kaya ingatan natin ang natitira pang kalahati. Huwag nating gawing isang maliit na bahagi ng ating buhay ang pag-aasawa itoy isang kontrata at pananagutan salamin ng ating sarili kung paano natin ito pinamumuhay. Minamahal tayo ng Allah s.w.t. dahil mula tayo sa paraiso at nais niya tayong makabalik sa paraiso kaya naman walang tigil ang paala-ala sa atin. Sa mga likas na pangyayari tulad ng mga kalamidad, itoy isang palaala lamang na minsan isang araw tayo sa kanya ay magbabalik. Sa pag-aasawa natin tayo ay natoto ng maraming uri ng pamumuhay kasama na ang mensang di pagkakaunawaan, sa buhay may-asawa maaring umulan ng apatnapong araw at apat napong gabi subalit hindi uulan magpakaylan man. Aaraw din siya at tutubo ang panibagong buhay at matoto tayo sa ating mga karanasan, at huwag makalimot na ang mundong ito ay pansamantala lamang lilipas din ito at pagkakalooban tayo ng walang hanggang buhay. Huwag tayong magkakamali sa buhay na ito sa pagkat matinding hirap ang daranasin natin sa kabilang buhay at iyon ay walang hanggan…Subalit kung ikaw ay nasa tamang landas, manatili hanggang sa huling sandali ng buhay ang iyong kamatayan ay buhay na walang hanggan. Kaya naman ang Allah s.w.t. ay nag-bilin sa mga mananampalataya ayon sa pag-kakasalin. "O kayong mananampalataya huwag kayong babawian ng buhay maliban na kayo ay mga Muslim." "Sa araw na ito aking pinagingganap ang tulong at pabor sa inyo at pinili ko ang Islam na inyong panuntunan ng buhay." "Ang sino mang mag-nais ng ibang pananampalataya o panuntunan ng buhay maliban sa Islam sa huling araw sila ay mapapabilang sa mga talunan." Huwag kalimutang manatili sa tamang landas at manumbalik kung maligaw, sa pagkat ang Allah s.w.t. ang mapagpatawad ang mahabagin at ang mapagpala. Subhana kallah humma wa bihamdik ashshadu anla illaha illa anth wastagfiruka wanatubu ilaik, assalamualaikum warahmatullahi wa barrakatuh.

Wednesday, January 9, 2008

“Bismillahir Rahmanir Rahim”

Ang Apat Kong Asawa
by: Ali Janaban


Alhamdullillah hamdankathiran kama’amar, Ashadu anla Illaha Illallah wahdahulaa sharikala Wa ashshadu anna Muhammadan Abduhu wa Rasuluh.Wa ala’alihi wa ass’haabihi ajmain waman da’a bida‘a watihi wa tamassaka Bisunnatihi illa yaummideen.

Ang lahat ng pagpupuri at pasasalamat ay tanging sa Allah lamang, Gaya ng pag-uutos niyang pag-pupuri, akoy sumasaksi na walang ibang Dios na karapatdapat sambahin maliban sa Allah lamang. Nanag-iisa at walang katambal, At si Muhammad ay kanyang alipin at sugo. Naway ang kapayapaan at pagpapala ay mapasa kay propeta Muhammad sa kanyang pamilya at kasamahan at taga sunod hanggang sa huling Araw.

Marahil ay magtataka kayo sa mga bagay na aking tatalakayin, sapagkat itoy tungkol sa aking pribadong buhay. Matagal na akong nanahimik subalit sa sumandaling itoy hayaan ninyong isiwalat lo ang lihim ng aking masalimuot na karanasan. Nakakahiya man subalit kung mananahimik ako ay baka tulad ko rin kayong napabayaan ang kinabukasan sa hinaharap at maaring sa kabilang buhay

Hindi ako nakadarama ng kahihiyan o naiinsulto man ang magsiwalat ng lihim. Ni mensan ang lihim na ito ay hindi ko sinabi kaninoman. Kahit na sa pinaka malapit kong kaibigan, kahit na sa aking asawa. Ang sabihin sa inyo ang katotohanan. Meron akong apat na asawa. Dahil sa kayo ang gusto kong bigyan ng halaga sa ngayon, ay minabuti kong isiwalat sa inyo ang tungkol sa kanila. Na pakatindi naman ng hiya ko, na umabot hanggang sa pagsisiwalat ng aking sariling prebadong buhay… Ayaw kong kimkimin ito ng sarili ko lamang, panahon na upang inyong malaman. Pakiusap lang kunting katahimikan upang ang gustong makinig ay makapakinig.

Hayaan ninyong simulan ko sa aking pinakamagandang asawa, ang pang-apat kong asawa, sa ganito uminog ang takbo ng aking pag-aasawa tandang-tanda ko pa ang lahat …Pinakamamahal sa akin at siyempre pinakamahagad sa aking atensiyon o pansin sa akin. Pinangangalagaan ko siyang mabuti, magiliw ako sa kanya. Sapagkat katotohanang napakatamis at napakaganda niya, Wika nga ng iba “Wonderful” Nisahinagap ay hindi ko inisip na lilipas din siya. Kapag minsan napapaharap ako sa salamin at nasasabi ko ang guwapo mo Ali, nakakagigil ka, dahil sa pagkakaroon ko ng magandang asawa. Niminsan hindi ko rin naisip nakahit ubusin ko man ang suweldo ko sa pagbili ng pangpaguwapo tatanda parin ako mangungulubot parin sapagkat ito ang tanda ng panahon. Hindi ko kayang labanan ang paglipas ng panahon… nakakalungkot mang isipin subalit hindi ito sumagi sa aking isipan… Giliw na giliw ako sa aking kasalukuyang buhay…

Ito naman ang kwento ng Aking pangatlong asawa, mahal din siya sa Akin at nakadarama ako ng pagmamalaki, kapag siyay aking pinakikita sa aking mga kamag-anakan, kakilala, at kaibigan. Pag-mamalaki na umabot sa pag-iisip na lalopang pag-ibayohin ang kanyang kaanyuan. Dahil dito ay lagi akong nagaalala, hanggang sa umabot sa pag-aalinlangan. Ang sabihin sainyo ang katotohanan, na akoy merong alinlangan sa aking pangatlong asawa. Akoy nagdududa na minsan isang araw siyay sasama sa ibang lalaki… Marahil sapagdisplay- display ko, kaya ganon ang nadarama ko… Masakit paring isipin kapag sumasagi sa aking ala-ala, ang mga bagay tungkol sa pangatlo kong asawa, nawawalan ako ng katahimikan…

Sa pangalawa kong asawa kahit ihalo mo sa karamihan ay makikilala ko parin siya, ibang-iba sa lahat. Mahal din siya sa akin sapagkat siyay mapagkikilanlan mo kaagad, kisa sa iba kong asawa. Sa pagiging maunawain, mapagpasensiya at matiisin. Kahit na hindi ko siya mahal ng tulad ng pagmamahal ko sa aking ikatlo at ikaapat na asawa, subalit nakuha niya ang aking pagtitiwala. Ang katotohanan pag akoy nagkakaroon ng problema, pumupunta ako sa kanya, upang humingi ng tulong. Sapagkat sa akin siyay pinakamatalik kong kasama o kaibigan sa sandali ng pangangailangan at kagipitan…

Tungkol naman sa aking unang asawa, na siyang pinakamatapat na kabahagi ng aking buhay at siyang tanging matindi ang pangangalaga sa lahat-lahat ng aking mga gawa. Pangangalaga sa aking bahay, lahat halos ng katangian ng isang may bahay ay matatagpuan mo sa kanya. Subalit siya sa kasawiang palad ay hindi man lamang nagkaroon ng kabahagi ng aking pagmamahal. Kahit na mahal na mahal niya ako. Napakasakim ko sa kanya, ni hindi ko siya nabahagihan man lamang ng aking pagmamahal. Naging abala ako sa ligaya ng mundong ito. Ni hindi ko man lamang naala-ala na minsan ay lilipas din ako.

Kaylan ko pa kaya mababago ang buhay ko? May magagawa pa kaya ako kong akoy mawalan na ng buhay? Ito ang mga katanungan na sa akin ngayon ay lagi ng nasa ala-ala… Ito ang buod na bahagi na lihim ng buhay ko.. Dito umiinog ang pamagat ng salaysay kong ito…”Ang apat kong Asawa”…

Ang kwento ay tungkol sa isang mangangalakal. Na meron ding apat na asawa. Ang asawa niya ay tulad din ng aking mga asawa na unang nai-kwento ko sa inyo. Nang ang mangangalakal ay nagkasakit at naratay ng matagal sa kanyang karamdaman. Wala siyang unang naisip maliban sa kanyang mga asawa, ang apat niyang asawa. Tinawag nya ang ika-apat niyang asawa, at nag wika “Love ikaw ang pinakamamahal sa akin. Pinagsikapan kong ibili ka ng pinakamagandang damit mga mamahaling alahas pinalamutian kita ng mga bagay na iyong maibigan. Ibinuhos ko sayo ang lahat ng aking pangangalaga. Mamahaling pabango, lotion, at lahat ng mga bagay na ikagaganda mo ay sinikap kong maipagkaloob sayo. Mgayon nadarama kong malapit na akong bawian ng buhay. Pwedi bang sa maikling panahon ay makapiling ka lamang? Damayan mo ako sa kalagayan kong ito kahit saglit man lamang. Pwedi ba? Mabilis na sumagot ang ika-apat niyang asawa. Para ano pa!!! at nagmamadaling lumayo…
Ang sagot ng ika-apat niyang asawa ay parang patalim na tumarak ng matuwid sa kanyang puso. Kawawang mangangalakal nawalan ng halaga ang panahong iniukol niyang pagmamahal sa ika-apat na asawa…

Sa gayong kalagayan ang mangangalakal siyempre pa, ay tumawag sa kanyang ikatlong asawa na siyang kasunod na nagkaroon ng pitak sa kanyang puso, at siyay nagsabi. “Minamahal kita sa buong buhay ko, Pinagmamalaki pinagpipitagan at pinagsikapang pagyamanin na ikaw na lamang ang inaala-ala ko. Mgayon akoy mahina na at sa pusoy may sugat, nakadarama na ako na iiwanan kona ang buhay na ito. Pwedi bang samahan mo ako sa aking kalungkutan?” At sumagot ang ikatlong niyang asawa, mariin at may halong tuwa sa kanyang kalagayan, imbis na malungkot ay nagagalakpang nagsabi. “Napakatamis ng buhay o kay sarap ng mabuhay. Ikinalulungkot ko ang sabihin sayo, akoy magpapakasal sa ibang lalaki, matapos kang bawian ng buhay.” Ang mangangalakal ay nanlumo sa tinurang iyon ng kanyang asawa, Parabang magdidilim na ang paligid para sa kanya. Hindi paman siya namamatay ay may plano napala siyang iwanan ng kanyang asawa at dito niya naala-ala ang ikalawa niyang asawa…
Pag-asa na mapawi ang kanyang kalungkutan, kahit nahihirapan pinilit niyang maging masaya ang tinig ng kanyang tawagin ang ikalawa niyang asawa. “Kapayapaan sayo aking mahal, pinaaalala ko sayo ang labis mong pagtulong sa akin mga payo at suporta sa mga panganga-ilangan, kung kailangan kita ay buong puso kang nagbibigay, di ako nagdadalawang salita sayo agad kang tumatalima. Sa pagkakataong ito marahil ay di ako mabibigo sayo, sapagkat higit kaninoman ay mgayon ko kailangan ang tulong mo. Pwedi bang damayan mo ako sa aking pagiisa, please…Karangalan ko ang makapiling ka…” At sumagot ang ikalawang asawa sa garalgal na boses… “Akoy natatakot, sa sumandaling itoy hindi kita matutulongan at sa pagkakataong ito, ang tanging magagawa ko lamang sayo ay ang ihatid kita sa iyong libingan” Sa tinurang yaon ng ikalawang asawa ay parang mga bala na nagtagusan sa kanyang katawan,…Walang kaginsa-ginsay may tinig siyang narinig, mahinang tinig na para bang nagmumula sa ilang …na nagsabi… ”Sasama ako sayo at susundan kita saan kaman pumaroon aking sinta…” at tumingin ang mangangalakal sa pinagmumulan ng tinig…at nakita niya, ang kanyang unang asawa… Mukhang hirap na hirap at pagod na pagod, putla na at namamayat parang buto na lamang at balat, katulad ng ilang araw ng hindi kumakain… Sa sandaling yaon nalimutan nya ang kanyang nadarama, napalitan ng labis naawa at habag, nagsisisi at nagsasabi sa kanyang sarili na may halong pag-iyak. “Dapat…noon pakita pinangalagaan, pinangalagaan sa aking buong buhay… Bakit ngayon ko lang nakita ang yong kahalagahan,.. ngayon pang mahina na ako at wala ng magagawa … kaawa-awa kung asawa… kasalanan ko ang lahat..

Ang paglalahad na ito sa kabuohan ay maaring pagpasiyahan na bawat isa sa Atin ay may apat na asawa:
Ang ika-apat na asawa ay sumisimbulo ng ating katawan, kahit ano pang pangangalaga mo rito, pagpapalamuti natin dito, pagpapabango, lotion upang Hindi mangulubot, mauubos mo ang kayamanan mo, subalit itoy uuwi parin sa Pangungulubot at itoy hindi sasama sa ating huling kasasadlakan. Hindi ito sasama sa atin… Ang ikatlong asawa natin ay kumakatawan sa ating kayamanan at ari-arian, na mapupunta sa iba kapag tayoy binawian ng buhay, marami ng nailibing na kilalang tao, mayaman magandang kabaong subalit di niya nadala ang yaman, at iba na ang nakinabang … Ang ikalawang asawa natin ay ang ating kamag-anakan, kaibigan, kakilala, Kahit ano pang tindi ng closeness ninyo, mga pagbibigay tulong at payo at gaano man katindi ang pag-uugnayan sa bawat isa. Kahit pa ang pinakamalapit sayo…. Ang pinakamalayong punto na masasamahan nila tayo ay ang ating libingan…ito ang katotohanan…

Ang unang asawa naman ay walang sino mang nakakita pa sa kanya maliban sa Allah… Iyan ang ating kaluluwa… Siya ang magdadala ng lahat-lahat nating pag-papabaya, habang tayoy abalang-abala sa ligaya na dulot ng makamundong bagay… Hindi makatarungan ang pag-papabaya, makatarungan ang pangalagaan sila sa pamamagitan ng mabuting gawain… Dahil sa katotohanan siya lamang talaga ang makakasama natin sa sandali ng mahirap na kalagayan. Marahil ito ay isang maganda at kaakit-akit na paraan upang mabago natin ang nasisira nating puso, kailan pa tayo magigising sa mundong nakalalasing, Kilan patayo maghahanda ng dadalhin sa ating paglalakbay, kung tayo ay ala ng kakayanan, katotohanan ang mundong ito ay paraiso ng mga hindi nananam-palataya, at kulungang walang rihas sa mga mananampalataya… gising na kabayan ko at tayoy maglalakbay sa hantungang ikaw narin ang naglagay, malapit ng dumilim maghanda ng dadalhin, upang ang landas ay tuntunin tungo sa bukas na kaylanman ay di magmamaliw…

Iniulat ni Anas (r.a.) Tatlong kasamahan ang sasama sa namatay na tao, dalawa ang babalik at ang isa ay mananatili sa kanya… Ang kanyang pamilya ang kanyang kayamanan, at ang kanyang mga nagawa… Kapag ang namatay ay nailibing na babalik ang kanyang pamilya at ang kanyang kayamanan, subalit ang kanyang mga nagawa ay mananatili sa kanya… (Muslim#hadit bilang 2086) Buong pusong tinatanggap ng mga muslim ang tiyak na pagdating ng kamatayan, lumaki man siya sa pananampalatayang Islam 0 kaya’y yumakap ng Islam, sa huling yugto ng kanyang buhay. Gayon pa man, hindi gaanong nabibigyang pansin ito sa araw-araw na pamumuhay. Kadalasan, naaalala lamang ang kamatayan kapag may namatay sa miyembro ng kanyang pamilya o may kakilalang namatay. Likas lamang ang pag-aala-ala sa kamatayan kapag may taong pumanaw. Si propeta Muhammad (s.a.w.) ay nagsabi: Sapat na, bilang paala-ala ang kamatayan… Batid ba natin kung ano ang nangyayari habang binabawian ng buhay ang tao? Alam ba natin kung ano ang nangyayari sa kanyang libingan? Ano ang maaari nating gawing paghahanda sa ating sarili upang harapin ang hindi maiiwasang paglisan nitong buhay? Bilang pagbibigay paala-ala sa mga Muslim kung paano ihahanda ang sarili upang maiwasan ang parusa at hirap sa panahong binabawian ng buhay at sa panandaliang panahon ng pananatili sa libingan. Higit sa lahat ay upang mailigtas ang sarili sa poot at parusa ng Allah (s.w.t.) ang kataas-taasan.
Hindi sapat ang pagpapahayag ng “shahada” ang pundasyon ng pagiging isang Muslim, upang iligtas siya sa hirap at sakit sa sandaling binabawian ng buhay, ni hindi ito magsisilbing protiksyon sa parusa sa libingan at kabilang buhay. Inaasahan din sa Muslim ang pagkakaroon ng maliwanag na pagkaunawa na dapat siyang magsikap upang isagawa ang kanyang tungkulin bilang isang Muslim sa abot ng kanyang makakaya, upang matamo ang kasiyahan ng Allah (s.w.t.) magkaroon ng mapayapang paglikas tungo sa kabilang buhay, at makamit ang walang hanggang kaligayahan sa Jannah (Paraiso). Gayon pa man, kailangang naaayon sa mga pinag-uutos ng Allah(s.w.t.) sa banal na Qur’an at sa Sunnah ni Propeta Muhammad (s.a.w.)ang kanyang mga gawa. Upang maisakatuparan ito. Kinakailangang pag-aralan ang tamang pagsasagawa ng Deen (pananampalataya o panuntunan ng buhay). Sadyang mahalaga ang kaalaman tungkol dito upang tanggapin ng Allah (s.w.t.) ang ating mga gawa. Papaano nga ba magsimula? Ang pagkakaroon ng isang matapat na hangaring maisakatuparan ang pagtahak sa landas ng Allah(s.w.t.) at ang paghingi ng kanyang tulong ang una at ang pinakamahalaga. Hindi maipagkakaila na mahirap ang unang bahaging ito dahil sa mga tuksong nakapaligid na laging humahatak sa atin. Subalit patungo tayo sa Jannah (Pariso) at nagsabi si Propeta Muhammad (s.a.w.) na napapaligiran ang Jannah ng hirap at dusa na siyang kabaligtaran ng patungo sa Jahannam (Impiyerno) na napapaligiran naman ng mga kaakit-akit na makamundong bagay. Kapag-umiral sa sino man na ang pagbibigay kasiyahan sa Allah (s.w.t.) ang siyang pinakamahalaga, babaguhin niya ang kanyang mithiin. Gagawin niya ang mga bagay na dapat unahin tungo sa pagbibigay kasiyahan sa kanya. Kaya naman, magiging mahalaga sa kanya ang bawat kilos at gawa dahil sa hangaring makamit ang gantimpala mula sa kanya. Marubdob niyang pinili ang kanyang layunin kayat nakatuon ang sarili sa pagsasagawa ng mga bagay na kasiya-siya sa Allah (s.w.t.). Kapag malinaw ang layunin (ang pagbibigay kasiyahan sa Allah (s.w.t.), simulan ang pagsagawa at ibigay ang tiwala sa Allah(s.w.t.). Kanya tayong tatanggapin ng malugod, tutulungan at sa dakong huli’y ipagkakaloob ang kanyang patnubay. Tiyak na kasiya-siya ang paglalakbay. Bagamat katakataka matatagpuan ang sariling nasisiyahan sa mga hirap at pagsubok na maaring danasin sa pagtahak sa landas ng Allah (s.w.t.) Dalangin ko sa Allah (s.w.t.) na patnubayan niya tayong lahat sa tamang landas, gawing dalisay ang ating tanging layuning magbigay kasiyahan sa kanya.

Tulongan nawa niya tayong maging matuwid hanggang sa araw na tayo’y haharap sa kanya. Siya lamang ang bukod tanging nag-iisa na makapangyayari nito sa atin.

Ang pagkuha sa kaluluwa at ang katayuan sa libingan

Naiulat na si Al-Bara bin Azib ay nagsabi: Kami ay umalis kasama ang propeta (s.a.w.) upang dumalo sa libing ng isang patay mula sa Ansar. Kami ay dumating sa libingan ngunit ang hukay ay hindi pa lubos na naihahanda. Kaya si propeta Muhammad (s.a.w.) ay umupo na nakaharap sa Quibla at kami ay umupo paikot sa kanya, nagmamatyag at nakikinig na para bang may mga ibong nakadapo sa aming mga ulo. Siya ay may hawak na patpat na kanyang iginuguhit sa lupa. Pagkatapos nito siya ay nagsimulang tumingin ng papalit palit sa langit at lupa. Itinaas ang kanyang paningin at ibinaba ito at sa wakas siya ay nagsabi ng dalawa o tatlong ulit; “Magpakupkop sa Allah (s.w.t.) Laban sa parusa sa libingan.” Pagkatapos siya ay nagsabi ; “O Allah(s.w.t.) katiyakang Ako ay nagpapakupkop sa Iyo laban sa parusa sa libingan.” Kanyang inulit ito ng tatlong beses, pagkatapos ay kanyang ipinaliwanag ito. Katotohanan, kapag ang mananampalatayang alipin ay lilisan sa mundong ito at papasok sa kabila.
Ang mga anghel sa langit ay bababa papunta sa kanya. Ang kanilang mga mukha ay mapuputi dahil sa liwanag tulad ng liwanag ng araw at may dala silang mga tilang panglibing at pabango mula sa paraiso. Mauupo sila sa kanyang harapan na ang layo ay abot ng kanyang matatanaw. Pagkatapos ang anghel ng kamatayan ay darating sa taong iyon, mauupo sa kanyang ulonan at magsasabi, “O mabuting kaluluwa, lumabas ka sa kapatawaran at kaluguran ng iyong panginoon,” pagdakay lalabas ang kaluluwa sa katawan na parang tubig na dumadaloy sa labi ng tapayan at ang lahat ng mga anghel sa pagitan ng langit at lupa ay nananalangin para sa biyaya ng Allah ( s.w.t.) na naway ipagkaloob ito sa kanya. Ang mga pinto ng kalangitan ay bukas para sa kanya at ang lahat ng tagapanatili ng mga pintuang ito ay nagsusumamo sa Allah (s.w.t.) na naway idaan sa harap nila ang kaluluwang ito habang itinataas sa langit. Ang Anghel ng kamatayan ay bahagyang kukunin ang kaluluwa sa kanyang mga kamay at pagkatapos niyon ay kukunin ng ibang Anghel ang kaluluwa, babalutin siya ng telang may pabango. Ito ang ibig sabihin ng salita ng Allah ( s.w.t.) “Ang aming mensahero ( mga anghel) ay kukunin ang kanyang kaluluwa at silay hindi nagkakamali sa kanilang mga tungkulin.”(Q 6 :61)

Pagkatapos ang propeta ( s.a.w.) ay nagsabi; “Sisingaw mula sa kaluluwa ang amoy ng pinakamabangong amoy ng isang musko na matatagpuan sa mundong ito. ”Ang mga Anghel ay aakyat kasama ng kaluluwa, wala ni isang grupo ng mga Anghel ang hindi maririnig na magsasabi, “ Sino itong kahanga-hangang kaluluwa” Sila ay sasagot, “Si ganito si ganito anak ni ganito at ganito,” tinatawag siya sa pinakamagandang pangalan na napag-alaman siya noong nabubuhay pa siya sa lupa.

Sa kanilang pagdating sa unang kalangitan, ang mga anghel ay hihiling na buksan ang pinto para sa kaluluwa at itoy pahihintulotan. Ang kaluluwa ay sasamahan ng mga Anghel sa bawat pintoan hanggang sa maabot nila ang pinakataas nito, ang pangwakas ay ang ikapitong kalangitan. Pagkatapos ang Allah (s.w.t.), Ang pinakamakapangyarihan at dakila ay magsasabi sa mga Anghel. Ilagay ang talaan ng aking alipin sa Illiyun.” (Q 83 :19-21) Magkagayon ang talaan ng mga gawa ng taong iyon ay ilalagay sa Illiyun, pagkatapos niyon isang utos ang maririnig : “Ibalik siya sa lupa, sapagkat katotohanan Aking ipinangako sa sangkatauhan na matapos Ko silang likhain sa lupa, Aking ibabalik sila dito. At pangyayarihin Kong ilabas muli sila rito sa ibang panahon.”(Q 20 :55) Pagkatapos ang kaluluwa ay ibaba sa lupa, pabalik sa kanyang katawang lupa. Katiyakan, maririnig ng patay ang yabag ng mga taong nakipaglibing sa kanya sa kanilang paglisan at paglayo sa kanyang libingan. Kapagdaka’y dalawang Anghel, mahigpit at mabalasik sa pagtatanong ang lalapit sa kanya at iuupo siya at silay magsisimulang magtanong sa kanya. Silay magsasabi, “Sino ang iyong panginoon?” Siya ay sasagot “Ang panginoon ko ay ang Allah,” Sila’y magpapatuloy ,”Ano ang iyong panuntunan ng buhay?”Siya ay sasagot “Islam ang panuntunan ko ng buhay.” Sila’y patuloy na magtatanong at magsasabi,” Sino ang taong ito na isinugo sayo?” Siya ay sasagot,” Siya ang mensahero ng Allah,’ Pangwakas ay tatanungin nila siya tungkol sa kanyang mga gawain na kung saan siya ay sasagot,” Akoy nagbabasa ng Aklat ng Allah at Ako’y naniniwala rito” Sa isang ulat at salaysay, si Propeta Muhammad ( s.a.w.) ay nagpahiwatig na ang mga Anghel na ito ay magtatanong, “Sino ang iyong panginoon, ano ang panuntunan mo ng buhay, at sino ang iyong propeta?

{Ipinaliwanag ng mensahero ng Allah} Na ito ang magiging huling pagsusulit ng isang mananampalataya sa libingan, at ito ang ibig sabihin ng sinabi ng Allah ; Pinatitibay ng Allah ang mga mananampalataya ng matatag na patotoo sa mundong ito at sa kabilang buhay.” (Q 14 :27) ang namatay ay sasagot (sa libingan), “Ang Panginoon ko ay ang Allah, Islam ang aking panuntunan ng buhay, at ang propeta ko ay si Muhammad (s.a.w.) sa pagsagot ng mananampalataya sa mga tanong na ito, isang boses muli sa mga kalangitan ang maririnig, “Ang Aking alipin ay nagsasabi ng totoo, kaya damitan siya ng damit na mula sa paraiso, ihanda sa kanya ang mga sangkap sa paraiso, at buksan siya ng isang bintana ng may tanawin sa paraiso.’ Kapag daka, siya ay babalutin ng sariwa at mabangong hangin samantalang ang kanyang libingan ay palalawakin na ang layo ay hanggang sa abot ng kanyang matatanaw. Mula roon ay lilitaw sa kanyang harapan ang isang lalaki na may kamanghamanghang mukha at may magarang kasuutan, Nagbibigay ng napakainam na kabanguhan. Siya ay magsasabi sa kaluluwa, “Magdiwang sa balitang magpapasaya sayo. Magdiwang sa kaluguran ng Allah at sa Kanyang paraiso, na ang kasiyahan at galak ay di magmamaliw. Ito ang araw na ipinangako sa iyo. ” Ang namatay ay magsasabi sa kanya, “ At sino ka na ang iyong mukha ay nagbibigay mabuting balita ? “ Ang tao’y magsasabi, “Ako ay kumakatawan sa iyong mabubuting gawa ; Sumpa sa Allah, lagi kitang napag-aalaman na napakabilis sa pagsunud sa Allah at napakabagal sa pagsuway sa kanya. Kaya gantimpalaan ka nawa ng Allah ng kabutihan” Magkagayon isang pinto ng paraiso at impyerno ang bubuksan, sa gayong kalagayan sasabihin sa kanya tungkol sa impyerno, “Ito sana ang iyong magiging tirahan kung sinuway mo ang Allah, ngunit itoy pinalitan nito (paraiso).”Nang Makita ng kaluluwa kung ano ang nasa loob ng paraiso, siya ay mananawagan, “O Aking panginoon pangyarihin mo na ang araw ng paghuhukom upang makapiling ko na ang aking mga mahal sa buhay at makamtan ko na ang aking kayamanan, “ Kapagdaka’y sasabihin sa kanya, “Mamahinga ka ng may kapayapaan. ” Ang mensahiro ng Allah ay nagpatuloy, kapag ang di-mananampalatayang alipin ay lilisan sa mundong ito at papasok sa kabila;
Mga makapangyarihan at mabagsik na anghel sa langit ay bababa patungo sa kanya. Ang kanilang mga mukha ay maitim at maydala silang mga magagaspang na telang galing sa impyerno. Mauupo sila sa kanyang harapan sa pinakamalayong abot ng kanyang tanaw. Pagkatapos ang anghel ng kamatayan ay darating sa taong iyon, mauupo sa kanyang ulunan at magsasabi, “O masamang kaluluwa lumabas ka sa galit at sumpa ng iyong panginoon” pagdaka, ang kaluluwa sa loob ng katawan ay mababalutan ng matinding pagkatakot at ayaw lumabas sa katawan. Sa ganong kalagayan ay marahas na huhugutin ng Anghel ng kamatayan ang kanyang kaluluwa palabas tulad ng paghugot ng kalaykay na bakal sa basang lana, pinupunit nito bawat hibla at himaymay (sa kanyang katawan). Sa ganitong katayuan ang kaluluwa ay sinusumpa ng bawat anghel sa pagitan ng langit at lupa at ng lahat ng nasa loob ng mga langit. Ang mga pinto ng kalangitan ay sarado para sa kanya at bawat bantay sa mga pintuan nito ay nagsusumamo sa Allah na naway huwag idaan sa kanilang harapan ang kaluluwang ito habang itinataas. Ang propeta ay nagpatuloy , Ang Anghel ng kamatayan ay bahagyang hahawakan ang kaluluwa sa kanyang mga kamay at pagkatapos niyon ay kukunin ng ibang Anghel ang kaluluwa, babalutin siya ng tilang magaspang (na galing sa Impyerno). Doon ay sisingaw ang napakabahong amoy na matatagpuan sa ibabaw ng lupa. Sila (ang mga Anghel) ay aakyat kasama nito, wala ni isang grupo ng mga Anghel ang hindi maririnig na nagsasabi, “Sino itong napakapangit na kaluluwa? sila ay sasagot “Si ganito, si ganito, Anak ni ganito, at ni ganito” tinatawag siya sa pinakamasamang pangalan na napag-alaman at nakilala siya sa mundong ito. Sa kanilang pagdating sa unang kalangitan, ang mga Anghel ay hihiling na buksan ang pinto para sa kaluluwa ngunit ito ay tatanggihan. Sa ganitong pagkakataon, binasa ng mensahiro ng Allah ang sumusunod na talata: “Ang tarangkahan ng kalangitan ay hindi bubuksan sa kanya, o silay papayagang pumasok sa hardin ng paraiso hanggang sa ang isang kamelyo ay pumasok sa butas ng karayum.” (Q 7:40) Pagkatapos niyon siya ay muling nagpatuloy sa kanyang pagsalaysay. Pagkatapos ng Allah, ang pinakamakapangyarihan at dakila ay nagsabi sa mga Anghel, “ Ilagay ang talaan ngAking Alipin sa Sijjen” (talaan ng masasamang gawa) sa pinakamababang kalangitan. Ang talaan ng mga gawa ng taong iyon magkagayon ay ilalagay sa sijjen, pagkatapos niyon isang utos ang maririnig . “Ibalik sa lupa , sapagkat katiyakan, Aking ipinangako sa sangkatauhan na matapos Ko silang likhain sa lupa Aking ibabalik sila ditto, at pangyayarihin Kong ilabas muli sila rito sa ibang panahon. ”Pagkatapos ng utos na ito ang kaluluwa ay itatapon pababa, mula sa langit hanggang sa bumagsak ito pabalik sa kanyang katawang lupa. Sa ganitong pagkakataon, binasa ng mensahiro ng Allah ang sumusunod na talata: “At sino man ang nagtambal sa Allah, siya ay para bang nahulog sa langit, parang dinagit ng ibon o tinapon ng hangin sa malayong lugar” (Q 22:31) Pagkatapos siya ay nagbigay puna. Katiyakan maririnig ng patay ang mga yabag ng mga taong nakipaglibing sa kanya, sa kanilang paglisan at paglayo sa kanyang libingan. Kapagdaka’y dalawang Anghel mahigpit at mabalasik sa pagtatanong ang lalapit sa kanya, at iuupo siya at silay magsisimulang magtanong sa kanya. Silay magsasabi, “Sino ang iyong panginoon?” Siya ay sasagot “Hah!Hah! Hindi ko alam!” Sila’y magpapatuloy sa pagtatanong; “Ano ang iyong panuntunan ng buhay?” Siya ay sasagot: “Hah!Hah! Hindi, di ko alam!” Silay magpapatuloy sa pagtatanong at magsasabi:” Ano ang masasabi mo sa taong ito na isinugo sa iyo?” (Ang di mananampalataya ay makikitang di nauunawaan ang tinatanong ng mga Anghel, tanong tungkol sa huling sugo ng Allah na si Muhammad (s.a.w.) at muli siya ay sasagot, “Hah!Hah! Hindi ko alam. Narinig ko lamang ang mga tao na nag-uusap tungkol sa kanya” tapos ay sasabihin sa kanya ”Hindi mo Alam!!! at hindi ka nagbasa,” kapagdakay isang boses muli sa mga kalangitan ang maririnig, ”Siya ay nagsisinungaling. Kaya ihanda sa kanya ang lugar niya sa impyerno at buksan para sa kanya ang bintana ng impyerno,” Kapagdaka ang init ng apoy sa impyerno ang babalot sa kanya habang ang kanyang libingan ay nagsisikip papunta sa kanya, dinudurog siya hanggang ang kanyang mga tadyang ay magkabali-bali at magkasalusalubong. Mula roon ay lilitaw sa kanyang harapan ang isang lalaki na may napakapangit na mukha at may napakapangit na kasuutan, nagbibigay ng napakabahong amoy na magsasabi sa kanya: ”Sumaiyo nawa ang masamang balita,” Ito ang araw na ipinangako sa iyo,” Ang namatay ay magsasabi sa kanya, “At sumaiyo rin, naway pagkalooban ka ng Allah ng masamang balita! Sino ka na ang iyong mukha ay nagpapakita ng kasamaan?” Ang tao ay magsasabi , “Ako ang kumakatawan sa iyong masasamang gawain; Sumpa sa Allah, lagi kitang napapag-aalaman na napakabilis sa pagsuway sa Allah at napakabagal sa pagsunod sa kanya, kaya naway gantimpalaan ka ng Allah ng kasamaan. Pagkatapos isang bulag, pipi at bingi na may dalang pamalong bakal ang ipapadala sa namatay, kapag kanyang papaluin ang isang bundok ito ay maguguho. Kanyang papaluin ang namatay at siya’y magiging alabok. Kapadakay ibabalik muli siya ng Allah sa dati niyang anyo, sa ganitong kalagayan ay muli siyang pupukpukin. Siya’y mapapasigaw ng marahas na kung saan maririnig ng lahat ng nilikha maliban sa tao at mga Jinn. Magkagayon ang pinto ng impyerno ay bubuksan at ang higaan na apoy ay ilalatag para sa kanya, dahil dito siya ay mananawagan, “Panginoon, huwag mong pangyarihin ang araw ng paghuhukom,” Ang Buhay dito sa daigdig ay isang tagpo lamang ng walang hanggan o walang katapusang tagpo sa pangalawang buhay.

Ingatan natin ang ating paniniwala upang tayo’y maging karapat dapat sa araw na yaon… ang araw ng Paghuhukom. Bagamat ang ating pang araw-araw na pamumuhay ay ating iniingatan at pinaghahandaan, kahit na itoy alam nating panandalian lamang. Minimithi parin natin ang kagandahan at kinabukasan ng ating buhay. Di ba nararapat na gayon din ang paraan ng pag-iingat at paghahanda natin sa pangalawang buhay na siyang magiging tahanan natin magpakaylan man?

Hindi ba higit na mabuti nabago natin tanggapin at patatagin sa ating kalooban ang isang paniniwala, tiyakin muna nating ito ay tama? Sa dahilang kapag ito ay natanim at bumalot na sa kalooban ay kusang magiging taga-sunod sa paniniwalang ito, at ang anumang pagkakamali ay mahihirapan ng maituwid o tumanggap ng ibang paniniwala kahit na ito ay siyang tama. Mabuti nalamang kung ang unang iiral o mananaig ay kaisipan hindi kalooban.

Dapat mabatid na ang pinakamatibay na pamantayan ng isang tama ay makakamit sa pamamagitan ng pag-aaral ng mga kasulatan hinggil sa Allah na may malinis na layunin, walang anumang pag-iimbot sa kalooban; ang sariling pagtuklas ang pinakatamang paraan sa paghahanap ng kaalaman, at walang ano pamang pinakamainam kundi ang sariling pagpapasiya.
Alam ng lahat na hindi tayo mananatili sa daigdig na ito habangbuhay. Hindi na tayo muling dadaan pa sa landas na ito. Ano man ang ating naging kasaysayan: naging maligaya man o malungkot; ipinanganak mang mahirap o mayaman; matalino man o mangmang; maganda o pangit, anoman ang ating kinasapitan dito sa daigdig ay ayon sa kung paano natin ito ipinamuhay. Sa katunayan, wala sa mga ito ang pagkilala sa isang tunay na tao. Sinabi ng Allah: “Ang pinakamarangal na tao sa kanyang paningin ay siya na pinakatapat sa inyo” ito ang tunay at makatarungang paghatol sa pagiging isang tao, hindi ang ano paman.

Ang buhay natin dito sa daigdig ay inihambing sa isang manlalakbay: Ang isang manlalakbay, nang makakita ng punong kahoy ay nagpahinga lamang ng sandali, upang maalis ang kapaguran; pagkatapos niyang mamahinga ay nagpatuloy sa kanyang paglalakbay; nasa isang manlalakbay ay walang ibang pinagtutuonan ng pansin kundi ang marating ang patutungohan…

Sa maniwala kayo at sa hindi, ganito lamang kaikli ang panahon na ating itatagal sa daigdig… Ang sandaling pagpapahinga ng manlalakbay sa isang punong kahoy. Na ang buhay natin dito sa daigdig ay isang tagpo lamang ng walang hanggan o walang katapusang tagpo sa kabilang buhay…

Kung may pagkakataon nga lamang tayong magisip; Pansinin natin ang ating pagtulog at paggising sa araw-araw. Isang katibayan ito na tayo ay sinasanay. Ang ating pagtulog at paggising ay katumbas din ng ating kamatayan at ng ating muling pagkabuhay tayo ay mamamatay at muling mabubuhay, at pagkatapos ay haharap sa kanya upang tanggapin ang gantimpala o kayay parusa na kanyang igagawad. Na sa araw na yaon ang lahat ay makakamtan ang sapat na katarungan…

Sa bawat sandali sa pagdaraan ng araw, sa paglipas ng panahon, tayo ay tumatanda at habang tayo ay tumatanda ay nababawasan ang ating buhay. Lumalapit ang ating pagpanaw. Ang bawat isa sa atin ay katiyakang sasapitin ito: Ang kamatayan lahat ay mamatay at walang sino mang makapipigil nito. Ito ay kusang darating ! Ito ang katotohanan na tinatalikuran, tinatanggihan at binabaliwala ng karamihan!…

“Pagkatapos ng lahat ng mga pagsisikap, dumanas ng mga pagsubok, madama ang mga kaligayahan at ang kalungkutan, pagkatapos maranasan ang lahat ng mga bagay, pagkatapos ng lahat… ay upang kiinin lamang pala ng lupa ; “Ang ating dating kasuotan na naging bahagi ng ating kaayusan at katauhan ay magiging isang maruming basahan na lamang; “Ang ating mga buto na ngayon ay nalalamanan at ang ating mga bungo na ngayo’y kinalalagyan ng ating kaisipan, na minsang nangarap ng isang pag-asa sa makamundong bagay, kapag namatay, pagkaraan ng ilang araw ay magiging bahagi ng lupa na lamang, ang dating laman na pinapakain, ngayo’y ito naman ang kakainin!!! “Magiging isang alikabok, na ipapadpad ng hangin saan man nito naisin, at kung kaya, ang sino man ay maaaring pumatak ang luha ng minsanan o higit, sa wakas ng trahidyang ito na ating sasapitin. Ito ang katotohanan ng daigdig. masakit mang tanggapin subalit lahat ng may buhay ay dito sasapit.”

Bago dumating ang araw na ito, tiyakin muna natin sa ating sarili kung ang ating tinatahak ay tunay nga ba? Buhay na walang hanggan ang ating patutunguhan : walang hanggang kaparusahan o walang hanggang gantimpala, isa sa dalawa lamang ang ating makakamtan. Hindi dapat pairalin ang pagmamataas sa ganitong pagkakataon. Ito ang pinakamasilang bahagi ng ating pagpapasiya. Kailangan nating makatiyak, kailangan natin ang ibayong pagiingat. Buhay na walang hanggan ang pinagbabatayan! Hindi ito isang pangkaraniwang bagay, na kapag nagkamali ay maaari pang ituwid o baguhin tandaan, iisa lamang ang ating buhay, huwag nating ipakipagsapalaran ito ng basta-basta, baka tayo’y maging talunan pagdating ng panahon, napakasakit ang mangyayari, kung kailang huli na ang lahat, hindi na maibabalik pa ang lumipas na panahon tayo’y patuloy na tatahak sa landas na ikaw narin ang magwawakas… Bakit di tayo tumigil ng ilang sandali , mag-isip… tanungin ang ating sarili: Sino ang lumikha sa atin? Bakit tayo narito sa mundo? Ninais ba natin na mabuhay dito? Tayo rin ba ang may nais na mamatay pagkatapos nating mabuhay dito? Ano ang ating tungkulin dito? At paano natin makakamit ang tungkuling ito sa ating pinakamahusay na kakayahan? At ano ang para sa atin pagkatapos ng buhay na ito?

Ang mahahalagang katanungang ito ay hindi kayang sagutin ng katalinuhan ng tao ng nag-iisa. Kakailanganin niya ang banal na patnubay, upang makita ang tamang kasagutan sa mga ganitong mahahalagang katanungan. Pinarangalan ng Allah ang kaisipan ng tao at ginawa ito bilang isang paraan upang magkaroon ng kakayahang tumuklas sa mga palatandaan at makilala ang dakilang tagapaglikha, at pag-unawa sa kanyang mga maluwalhating kapahayagan.
Alamin!!! Maghanap ng katotohanan! Tandaan, hindi baka sakali lamang ang ating buhay, hindi dapat itong ipagwalang bahala! Kung gapangangan ka ng uhod ngayon, habang may kakayanan kapang palisin ito, gawin mo, huwag mong hintaying mawalan kana ng kakayanang gawin ito. Habang may buhay tulongan natin ang ating sarili, hindi mo na matutulungan pa ang buhay mo kapag binawi na ito sayo, dahil katotohanang ni isa man sa atin ay walang nakababatid kung saan, kung kailan, at kung paano tayo babawian ng buhay…

Barakallahu liwa lakum fil Qur’anil adhim, wa nafa’ani wa iyyakum bil ayaati wadh dhikril hakim, wa taqabbala minni wa minkum tila watahu huwas sami’ul alim, wa aqoolo qauli hadha wastaghfirollahu liwalakum wa lisaa iril muslimin min kullu zambin innaho huwal gafuururrahim.